توهم تمرکز

توهم تمرکز

فرض کنید ساکن تبریز هستید، و الان زمستونه و همه‌جا رو برف پوشونده، و شما مشغول تراشیدن یخ از روی شیشه‌ی جلوی ماشینتون هستید. باد شدیدی در حال وزیدنه و هی تیکه‌های یخ رو می‌کوبه توی صورتتون. کفش‌هاتون پر از گِل شده، و انگار دارن سرِ انگشتاتون سوزن فرو می‌کنند. به زور در ماشین رو باز می‌کنید، و می‌شینید روی صندلی چرمی‌ای که مثل قالب یخ سرده و دستتون می‌چسبه به فرمون یخ‌زده. حالا سوال: از یک تا ده، چقدر شادتر می‌بودید اگر توی شیراز با دمای مطبوع ۲۶ درجه زندگی می‌کردید؟ اکثر افراد به این سوال جوابی بین ۴ تا ۶ می‌دن. حالا جوابتون رو با در نظر گرفتن بقیه‌ی همون روز سرد اصلاح کنید؛ بعد از پشت سر گذاشتن ساعات کاری، خوردن یه شام خوش‌مزه، دیدن یه فیلم خوب، و خوابیدن زیر لحاف گرم و نرم. مواردی که توی شیراز هم احتمالاً به شکل مشابهی پیش می‌رفتند. جوابی که افراد در این شرایط می‌دن بین ۰ تا ۲ متغیره.
به این می‌گن «توهم تمرکز». دنیل کانمن می‌گه: «لحظه‎ای که روی یه موضوع تمرکز کردید، هیچ چیزی مهم‌تر از اون در زندگیتون وجود نداره!». پس اگر در چنین شرایطی درگیر تصمیم یا مقایسه بشید، ممکنه تأثیر اون موضوع رو بیشتر از مقدار واقعی لحاظ کنید. در مثالی که پیش‌تر زدم، اولش فقط روی بدی آب‌وهوا تمرکز کردم، پس تصمیم افراد به شکلی اغراق‌شده تحت تأثیر اون قرار گرفت، اما بعدش که کل روز رو توصیف کردم و آب‌وهوای بد تبدیل شد به جزئی از کل داستان، تأثیر اون واقعی‌تر شد.
توهم تمرکز رو دست کم‌ نگیرید که می‌تونه رضایتتون از زندگی رو شدیداً کم کنه. مثلاً ممکنه هر روز خودتون رو توی بخش اکونومی هواپیما تصور کنید و ثروتمندان رو توی جت شخصیشون. پس از این مقایسه به این باور خواهید رسید که کیفیت زندگیتون به مراتب پایینتر از ثروتمندانه. در حالی که وارن بافت، یکی از ثروتمندترین‌های دنیا، ادعا می‌کنه یک‌سوم عمرش رو روی تشک‌های معمولی می‌خوابه، اکثراً لباس‎هاش رو از فروشگاه‌های معمولی می‌خره، و اکثراً روی یه میز عادی کار می‌کنه. بنابراین اگر مقایسه با در نظر گرفتن جمیع شرایط انجام بشه، می‌بینید زندگی شما و ثروتمندان خیلی فرقی با هم ندارن، و تأثیر نشستن روی صندلی‌های تنگ و ترش هواپیما محو می‎شه. چه بسا ممکنه تصمیم بگیرید تلاش و صرف وقت برای ثروتمند شدن رو کنار بگذارید، چون قرار نیست تغییری آن‌چنانی در زندگیتون ایجاد کنه.
جمع‌بندی این که غلبه بر توهم تمرکز یکی از کلیدهای اصلی زندگی آروم و موفقه. راه‎حلِ عملیِ رسیدن به این موفقیت هم چیزی نیست جز این که نگاه کلی‌تری به مسائل داشته باشیم، و وقتی به هر دلیلی روی موضوع خاصی متمرکزیم، یا اون موضوع برامون مهم شده، اقدام نکنیم به مقایسه یا تصمیم‌گیری. والسلام!